درخشش خیرهکننده «جدایی نادر از سیمین» در شصتویکمین جشنواره بینالمللی فیلم برلین، پیروزی بزرگی برای سینمای متفاوت و فرهنگی ایران بود؛ سینمایی که در سالهای اخیر وضعیت چندان مناسبی در محافل بینالمللی و جشنوارههای معتبر نداشته و آخرین جایزه مهمش را هم اتفاقا 2 سال پیش خود فرهادی برای «درباره الی» از برلین گرفته بود.
حالا پس از خرس نقرهای کارگردانی برلین پنجاهونهم، خرس طلایی بهترین فیلم دوره شصت و یکم که کنار 2خرس نقرهای به مجموعه بازیگران جدایی نادر از سیمین تعلق گرفت، فرهادی را به پرافتخارترین کارگردان این سالهای سینمای ایران در محافل بینالمللی مبدل کرده است.
سینمای ایران در کارنامهاش نخل طلای کن و شیر طلایی ونیز را هم دارد و بهنظر میرسد اهمیت جایزهای که فرهادی گرفته به تفاوتهای جدایی نادر از سیمین با آنچه در اینجا بهعنوان سینمای جشنوارهای میشناسیم، بازمیگردد.جدایی نادر از سیمین یک درام شهری قدرتمند با تکیه بر جزئیاتی است که معمولا نمونههایش را بهندرت در فیلمهای ایرانی مشاهده میکنیم.
آنچه وجه تمایز آثار ایرانی با محصولات خارجی و باعث موفقیتشان در فستیوالهای بینالمللی میشد اغلب به ویژگیهای اگزوتیک (غریبنما)ی این فیلمها بازمیگشت. این اگزوتیک بودن گاهی اوقات چنان افراطی میشد که بهنظر میرسید فیلمها صرفا بهدلیل اینکه تصویری ناآشنا و متفاوت برای مخاطب غربی ارائه میدهند و سبک و سیاق خاص واقعنماییشان مورد توجه قرار میگیرند نه ارزشهای احتمالی سینماییشان. درمورد بسیاری از فیلمهای افتخارآفرین سینمای ایران در عرصههای جهانی، میتوان از فقدان ساختار سینمایی منسجم و مستحکم سخن گفت؛ آثاری که یا بهواسطه مضمونشان مورد توجه قرار میگرفتند یا بهدلیل سبک و سیاقی که تقلید دستچندم از سینمای کیارستمی بود.
در چنین شرایطی درخشش فرهادی با درامهای شهریاش درباره طبقه متوسط که از نظر ساخت و پرداخت سینمایی هم با بهترین نمونههای سینمای هنری اروپا برابری میکند، تصویری تازه از سینمای ایران را به غربیها نشان میدهد؛ تصویری که حکایت از قدرت سینمای فرهنگی ایران دارد. مروری بر آنچه منتقدان خارجی پس از تماشای جدایی نادر از سیمین در برلین نوشتهاند نشان میدهد که مضمون اخلاقی این نماینده سینمای ایران کنار پرداخت سینمایی استادانهاش مورد توجه قرار گرفته است. این فیلمی است که نه اتهام سیاهنمایی به آن میچسبد و نه شیادی و کلاهبرداری از جنس آنچه درباره مقلدان کیارستمی گفته میشد.
جدایی نادر از سیمین نماینده شایسته سینمای فرهنگی ایران است که در اندازههایی جهانی اندیشیده و ساخته شده است. درخشش فیلم و گرفتن جایزه بسیار ارزشمند خرس طلای برلین، میتواند آغازی بر مسیری پرافتخار باشد. حالا دیگر نیازی نیست به بزرگنمایی جوایز جشنوارههای نهچندان معتبر یا به تخطئه فستیوالهای بزرگ بپردازیم؛ حالا فیلمی داریم که جهان به تحسینش نشسته است.